Wanneer spreken we van seksueel misbruik?

Per jaar worden ca. 4760 kinderen seksueel misbruikt. Er is sprake van seksueel misbruik wanneer een volwassene seksuele contacten heeft met een kind of jongere, tegen de wil van het kind of jongere. Ook het dwingen van kinderen zich uit te kleden zonder dat er seksueel contact plaats vindt, valt onder seksueel misbruik.

In Nederland is seksueel contact met kinderen jonger dan twaalf jaar altijd strafbaar. Ook seksueel contact met kinderen en jongeren tussen de twaalf en zestien jaar is strafbaar, maar de politie komt alleen in actie als het kind of de jongere zelf, de ouders of de Raad voor de Kinderbescherming, aangifte doen bij de politie.

We spreken van incest wanneer een kind of jongere seksueel misbruikt wordt door volwassenen die bij hun gezin of familie horen.

Bijzondere vormen van lichamelijke mishandeling

Onder lichamelijke mishandeling vallen alle vormen van lichamelijk geweld tegen het kind, zoals slaan, schoppen, bijten, knijpen, krabben, het toebrengen van brandwonden, het kind laten vallen, verstikking of vergiftiging. Maar er zijn ook een paar vormen van lichamelijke mishandeling die apart benoemd worden. Deze vormen zijn:

  • Het shakenbabysyndroom of inflicted traumatic brain injury, waarbij een baby zo hard door elkaar geschud wordt dat hij daar een reeks van (zeer ernstige) klachten aan overhoudt.
  • Kindermishandeling door falsificatie, waarbij de ouders of verzorgers het kind opzettelijk ziek maken of beweren dat het ziek is.
    De pleger van de mishandeling is bij deze vorm van kindermishandeling heel vaak een vrouw.
  • Meisjesbesnijdenis

Mogelijke signalen van lichamelijke mishandeling

Wat zijn signalen die kunnen wijzen op lichamelijke kindermishandeling?

Bij een kind in de basisschool leeftijd zijn er een aantal algemene signalen die kunnen wijzen op lichamelijke kindermishandeling:

  • Het gezin waar het kind deel van uit maakt verhuist vaak.
  • Het gezin wisselt regelmatig van huisarts.
  • Het kind is bekend bij verschillende huisartsenposten en/of bij verschillende Spoedeisende-hulpafdelingen  van ziekenhuizen.
  • De kinderen wisselen regelmatig van school.

Wanneer een kind vaak en veel blauwe plekken heeft op de romp, rug, dijen, hals, billen, de bovenarmen en bovenbenen (en dan vooral aan de ‘binnenkant’ van de armen en benen), dan is dit een signaal dat er sprake kan zijn van kindermishandeling. Wanneer deze blauwe plekken de vorm hebben van een lus van een touw, de gesp van een riem of de afdruk hebben van een stok of touw, dan moeten alle alarmbellen gaan rinkelen.

 

Schade door het getuige zijn van huiselijk geweld

Kinderen kunnen schade ondervinden wanneer zij getuige zijn van huiselijk geweld. Door het geweld tussen de ouders, fysiek of verbaal, voelen kinderen zich niet langer veilig thuis. En wanneer kinderen zich niet veilig voelen kan dit hun vertrouwen in anderen én hun zelfvertrouwen schaden. Bovendien kan het gebeuren dat een kind zich zo schaamt voor de situatie thuis dat het zich afsluit voor contacten met leeftijdsgenoten. Het is voor kinderen erg verwarrend om geweld, in welke vorm dan ook, tussen hun ouders te zien. De mensen bij wie het kind zich veilig en geborgen zou moeten voelen, zorgen ook voor angst.

Ook blijkt dat kinderen, die opgroeien in gezinnen waar huiselijk geweld voorkomt, als volwassenen vaker te maken krijgen met geweldadige relaties. Om deze cirkel te doorbreken is het belangrijk dat deze kinderen zo snel mogelijk goede hulp krijgen.

Lichamelijke verwaarlozing

 Lichamelijke verwaarlozing is een passieve vorm van kindermishandeling waarbij de ouders of opvoeders geen of onvoldoende zorg besteden aan de fysieke behoeften van het kind.

Dit betekent dat het kind:

  • onvoldoende of geen goede kleding krijgt.
  • niet voldoende of geen goede voeding krijgt.
  • niet voldoende slaap krijgt.
  • de hygiënische verzorging te wensen over laat.
  • niet de benodigde medische verzorging krijgt.

Signalen voor lichamelijke verwaarlozing zijn bijvoorbeeld:

  • groeiachterstand
  • slecht gebit
  • overgewicht
  • oververmoeidheid
  • het kind stinkt regelmatig

Gevolgen lichamelijke verwaarlozing

Als we het over lichamelijke verwaarlozing hebben, dan denken veel mensen ‘het is niet goed, maar gelukkig niet zo erg als mishandeling’. Helaas, de gevolgen van verwaarlozing lijken sterk op de gevolgen van mishandeling en zijn dus net zo ernstig.

Een kind dat lichamelijk verwaarloosd wordt, kan te maken krijgen met sociale gevolgen, bijvoorbeeld gepest worden, buitengesloten worden en minder aangeraakt worden. Dit omdat het kind bijvoorbeeld stinkt, of er niet schoon uitziet.

Het opgroeien zonder aandacht van de ouders maakt dat kinderen die verwaarloosd worden, zich vaak eenzaam voelen. Om de eenzaamheid te verdrijven zoeken zij soms hun heil op straat. Deze kinderen zijn vaak gevoelig voor intimidatie en zijn hongerig naar aandacht. Dit maakt hen kwetsbaar voor criminelen en voor plegers van seksueel misbruik.

Niet voor iedereen is het vakantie

Voor kinderen die in gezinnen leven waar zij mishandeld worden is vakantie niet een periode om naar uit te kijken. Voor deze kinderen fungeert de school (en ook buitenschoolse activiteiten die bijna allemaal een zomerstop kennen) als een plek waar ze zich veilig kunnen voelen, misschien ietsje kunnen ontspannen. Voor deze kinderen betekent zes weken vakantie soms zes weken zonder een plek waar ze aan het geweld kunnen ontsnappen.
In sommige gezinnen is er wel sprake van een chaotisch en structuurloos huishouden, maar geen sprake van kindermishandeling. Er bestaat in dit soort gezinnen een broos evenwicht tussen de verschillende gezinsleden. Vakantie kan dit broze evenwicht flink verstoren, en er voor zorgen dat ouders de (soms toch al dunne) lijn overschrijden en hun kinderen op wat voor manier dan ook gaan mishandelen.

Lichamelijke mishandeling

Van de 119.000 kinderen die jaarlijks worden mishandeld wordt ongeveer 18 % lichamelijk mishandeld, dit zijn 21.240 kinderen. (ter illustratie: dit zijn ongeveer net zoveel kinderen als bijvoorbeeld de gemeente Brummen aan inwoners heeft.)

We spreken over lichamelijke mishandeling wanneer kinderen door hun ouders/verzorgers worden:

    • geslagen,
    • geschopt,
    • geknepen,
    • door elkaar worden geschud,
    • gekrabd,
    • verstikt
    • vergiftigd

of als hen:

    • brandwonden worden toegebracht
    • snij wonden worden toegebracht.

Het shaken baby syndroom

Tegenwoordig wordt het syndroom ook wel inflicted traumatic brain injury genoemd.
De schade bij het kind ontstaat doordat de baby hard door elkaar geschud wordt.

Het hoofdje van de baby is ten opzichte van de rest van het lichaam groot en zwaar en de nekspieren zijn nog niet sterk genoeg om het hoofdje rechtop te houden.

Als een baby geschud wordt, gaat het hoofdje met veel kracht heen en weer. Door het schudden worden de hersenen tegen de schedel gedrukt.
Dit kan er voor zorgen dat er blijvende schade ontstaat aan de hersenen, bloedvaten en zenuwen.
Sommige kinderen overlijden aan de gevolgen van de hersenschade.

De belangrijkste redenen waarom ouders hun jonge kinderen door elkaar schudden is een aanhoudende stresssituatie.

Seksueel misbruik

Over het algemeen wordt er gedacht dat plegers van seksueel misbruik pedofiele mannen zijn. En dat zij het kind niet kennen. Plegers zijn echter vaak géén pedofiel en wél een bekende van het kind. Bovendien kan de pleger ook een vrouw zijn. We onderscheiden 3 soorten plegers:

  • Pedofiele plegers: zij voelen zich uitsluitend aangetrokken tot jongens of meisjes.
  • Situationele plegers: zij hebben geen seksuele voorkeur voor kinderen, maar door een ingrijpende gebeurtenis in hun leven gaan zij seksuele contacten aan met (hun eigen) kinderen. Op deze manier kunnen zij hun frustraties uitleven.
  • Antisociale plegers: zij zijn niet in staat om een duurzame (liefdes)relatie aan te gaan. Veel antisociale plegers hebben problemen met agressieregulatie en ontwikkelingsstoornissen. Deze plegers hebben geen specifieke seksuele voorkeur voor kinderen, maar zien hen als een gemakkelijke prooi.